Lợi ích của việc viết nhật ký tự phản tư (self-reflection journal)
- Bắt lấy những tia sáng bất chợt của ý tưởng: Trong khoảnh khắc, bộ não ta thường lóe lên những linh cảm hoặc sáng kiến tuyệt vời. Nhưng nếu không kịp ghi lại, những tia sáng ấy sẽ nhanh chóng vụt tắt trong tích tắc. Vì vậy, hãy luôn chuẩn bị sổ tay, điện thoại hay ghi âm để nắm bắt ngay lập tức. Đến cuối ngày, bạn có thể ngồi lại và tổng hợp những suy nghĩ ấy một cách trọn vẹn trên ứng dụng Journal bạn yêu thích.
- Nâng cao khả năng nhận thức tinh tế: Thói quen viết tự phản ánh hàng ngày giúp bạn rèn luyện năng lực cảm nhận từng chi tiết nhỏ nhặt của cuộc sống. Từ một hành động, câu nói, khung cảnh đến trạng thái cảm xúc, tất cả đều có thể mở ra những tầng ý nghĩa sâu sắc nếu ta biết quan sát và suy ngẫm. Khi khả năng cảm nhận của bạn trở nên nhạy bén hơn, bạn cũng dần trở thành một con người sâu sắc và thấu hiểu hơn.
- Chạm tới và giải thoát nỗi đau: Cuộc sống không thể tránh khỏi những lúc ta đối diện với đau khổ và khó khăn. Viết nhật ký tự phản ánh là cách để bạn trực diện với cảm xúc của chính mình, không trốn tránh hay phủ nhận. Qua đó, bạn nhận ra rằng đau khổ không phải là điều tiêu cực mà là dấu hiệu cho sự trưởng thành — một món quà quý giá mà cuộc đời dành tặng cho những ai đủ can đảm nhìn thẳng vào nó.
Bắt đầu như thế nào?
- Đừng để khuôn khổ hay hình thức bóp nghẹt quá trình phản tư của bạn. Mục tiêu cuối cùng của việc viết nhật ký tự phản ánh không phải là sự hoàn hảo hay sự đều đặn cứng nhắc, mà là sự phát triển và trưởng thành của chính bạn. Vì vậy, đừng ép bản thân phải viết thật chỉn chu hay ngày nào cũng phải có trang nhật ký hoàn chỉnh. “Mỗi ngày” ở đây nên được hiểu một cách rộng rãi — như một lời nhắc nhở để bạn thực hành thường xuyên và có ý thức, nhưng không sao nếu có lúc gián đoạn vì công việc bận rộn hay cuộc sống xô bồ. Có những ngày bạn chỉ kịp ghi vài dòng, vài từ khóa, hoặc thậm chí chỉ một mẩu ý tưởng lướt qua, rồi dành thời gian chỉnh sửa, hoàn thiện sau cũng hoàn toàn ổn. Quan trọng là bạn luôn giữ được sự kết nối và sự chân thành với bản thân trong hành trình phản tư ấy.
- Cố gắng rút ra những bài học và những hành động cụ thể. Không nên chìm đắm vào việc xả cảm xúc hay những lời lảm nhảm không mục đích. Vì mục đích cuối cùng của việc phản ánh là thay đổi, nên cần rút ra càng nhiều càng tốt những nhận thức và hành động có thể thực hiện được cụ thể, nhằm định hướng cho cuộc sống tương lai. Nếu không, rất dễ khiến việc phản ánh trở thành nhật ký cá nhân, làm giảm hiệu quả rất nhiều.
- Hãy liệt kê danh sách hành động. Khi thực hiện việc phản tư đủ nhiều, rất nhiều điểm hành động có thể bị quên lãng. Lúc này, việc lập một danh sách hành động là vô cùng cần thiết: ghi riêng ra những điểm hành động quan trọng nhất, thỉnh thoảng nhìn lại, có thể đảm bảo chúng ta tiếp tục thực hiện được những việc đó.
- Thành thật với chính bản thân mình. Nhật ký phản tư là để cho bản thân xem, nên không cần phải bận tâm đến ánh mắt của người khác. Đặc biệt khi phản ánh những điều đau khổ, nhất định phải thành thật tuyệt đối với bản thân, đào sâu những suy nghĩ thật nhất trong lòng, dù có thể khiến mình cảm thấy xấu hổ hoặc ngượng ngùng đến mức tột cùng, nhưng chỉ cần đó là sự thật thì hãy nói ra, thừa nhận và chấp nhận nó. Thành thật với bản thân và chấp nhận chính mình không hoàn hảo, mới giúp ta được tái sinh.
- Hãy đọc nhiều hơn. Nhiều người vì cuộc sống khá bình dị, hoặc lúc mới bắt đầu khi khả năng cảm nhận chưa đủ mạnh, nên không nhận thấy điểm chạm cảm xúc. Lúc này, bạn có thể thử đọc sách, vì những cuốn sách hay chứa đựng những suy nghĩ đậm đặc, giao tiếp với người trí tuệ, luôn mang lại những quan điểm và thông tin đánh thức bạn. Hãy kiên nhẫn duy trì luyện tập, khả năng cảm nhận của bạn sẽ ngày càng mạnh mẽ.
- Chọn công cụ ghi chép phù hợp. Tôi không khuyến khích ghi chép trên giấy vì khó tìm kiếm, và chỉnh sửa.